Hella Jongerius staat bekend om de internationaal gerenommeerde praktijk die zij vanuit de industriële vormgeving ontwikkelde na haar studie aan de Design Academy Eindhoven. Inmiddels beslaat haar oeuvre de gehele breedte van het vakgebied, en werkt ze gelijktijdig aan toegepaste vormgeving en autonome kunstprojecten. Haar installatie Loom Room voor de Eindhoven University of Technology (TU/e) valt onder de lijn van haar vrije werk met een textiele 3D-weeftechniek, waarvan eerdere resultaten getoond werden in Lafayette Anticipations (Parijs) en Gropius Bau (Berlijn).
Architectuur op de TU/e campus
Loom Room van Hella Jongerius is te zien in het nieuw gerenoveerde Neuron-gebouw op de universiteitscampus van de Eindhoven University of Technology (TU/e). Dit gebouw werd in de jaren 1970 opgericht als het eerste rekenkundig centrum van de universiteit waar grote computers werden ondergebracht, die destijds voor onderzoek werden gebruikt. Nu functioneert Neuron als algemeen studiecentrum en hoofdkantoor van het Eindhoven Artificial Intelligence Systems Institute (EAISI). Het gebouw, gerenoveerd door architectuurstudio Team V en ingericht door interieur studio Müller van Tol, biedt ruimte voor een kunstwerk in een atrium dat middenin het gebouw twee verdiepingen met elkaar verbindt. De bovenverdieping is open, de benedenverdieping met glas omsloten. Jongerius creëert een verticale installatie die vanaf het plafond textiele draden naar beneden leidt. Op de benedenverdieping vormen de draden een gedraaide en gekantelde kubus. Met zachte textiele materialen, ambachtelijke technieken en de subtiele wijze waarop de kubusvorm op het gebouw leunt en eraan trekt, biedt Loom Room een imposant tegengewicht aan de betonnen, technische omgeving en het sterk modernistische karakter van deze campus.
Hella Jongerius: “De kernvorm is het macho-gebouw, modernistisch. Daarin heb ik een zachte geometrische kubusconstructie opgehangen die bestaat uit slappe materialen, die weliswaar worden opgehangen maar toch met de zwaartekracht meebewegen. Het object zal groot en expressief uit het kubusvormige atrium op de begane grond lijken te barsten, en op de eerste verdieping een intrigerende creatieve machine tonen.”
Computerwetenschap en textiel
Zowel bij haar productontwerpen als bij haar autonome kunstprojecten is Jongerius gedreven door een onderzoekspraktijk met experimentele materialen en technieken. Voor Loom Room liet ze zich inspireren door de geschiedenis van de jacquard-weeftechniek: een geautomatiseerde weefwijze op basis van ponskaarten, die bekendstaat als de voorloper van de moderne computerprogrammering. De relatie tussen informatietechnologie en textiel is te herleiden naar wiskundige Ada Lovelace. Zij werkte nauw samen met Charles Babbage, een van de belangrijkste grondleggers van de computertechnologie. In 1843 schreef Lovelace een brief aan Babbage waarin ze textiel in relatie brengt met de uitvinding van de ‘Analytical Engine’: “We kunnen zeggen dat de Analytische Engine algebraïsche patronen weeft, net zoals het jacquardweefgetouw bloemen en bladeren weeft."
Jongerius weeft geen flora en fauna, maar hanteert voor Loom Room een geometrische vormentaal. Daarnaast kiest ze bewust voor een handmatige uitvoering van de weeftechniek. Hiermee pleit Jongerius voor rust, contemplatie en ruimte om intuïtie een rol te laten spelen. Zodoende kan ze de snelheid die samenhangt met automatisering bevragen en alternatieve werkprocessen bieden binnen een sterk technologische en gedigitaliseerde samenleving. Een werkgroep van wevers zal de weeftechniek in een periode van vier weken handmatig uitvoeren als een pleidooi voor samenwerking, vakmanschap en toeval binnen denkprocessen.
Jongerius: “De innovatie die tijdens het researchproces van trial en error voor dit object is ontstaan, zijn de kruispunten die nu voor het eerst geweven kruispunten zijn. De warp (kettingdraad) verandert in een weft (inslagdraad). Hiermee verdwijnt de hiërarchie in de dradenopzet: er ontstaat non-binaire groep draden die een weefwerk vormt. Deze fysieke en filosofische verandering draagt een potentie in zich en zal voor Jongeriuslab een nieuw beginpunt van verdere studie vormen.”
Context programma: Evenementen en publicatie
Met een speciaal ontwikkelde workshop en een serie weefsessies worden studenten en andere geïnteresseerden binnen en buiten Eindhoven uitgenodigd om deel te nemen aan het weefproces. Onder andere studenten van de TU/e, Design Academy Eindhoven, Sint Joost Breda/Den Bosch en het SintLucas in Boxtel zijn welkom om zich in te schrijven door een e-mail te sturen naar Britte Sloothaak, een van de co-curatoren van het project (b.h.j.sloothaak@tue.nl). Na de voltooiing van het kunstwerk wordt een publicatie ontwikkeld die zal functioneren als een notitieschrift met reflecties op het werkproces.
Kunstwerk in samenwerking met de Best Teacher Award
De opdracht aan Hella Jongerius werd vormgegeven in nauwe samenwerking met Nicky Verheijen, MA-student Mechanical Engineering en als vertegenwoordiger van het Student Advies Orgaan (SAO) 2019/2020 betrokken bij de Best Teacher Award. De coronacrisis was voor de jury van de Best Teacher Award reden om in 2020 niet één docent tot winnaar van de Best Teacher Award Bachelor of Best Teacher Award Master uit te roepen, maar juist alle docenten op het voetstuk te plaatsen voor hun onmogelijke prestatie. In 2020 zijn derhalve alle TU/e docenten uitgeroepen tot Best Teacher. De geldprijzen die normaal gesproken worden uitgereikt werden door de jury gereserveerd voor het kunstwerk dat als ode aan alle docenten in 2020 zou worden gerealiseerd.
